Het is vaak het leed dat gezinnen ertoe brengt professionele hulp te zoeken. Zinnen zoals “We begrijpen elkaar niet”, “We hebben een kind verloren en vinden geen troost” of “We maken ons zorgen over hoe het geweld de laatste tijd is geëscaleerd” zijn voorbeelden die de wens naar therapie motiveren. In dit artikel bekijken we deze vorm van psychologische interventie van dichterbij. Ontdek in welke situaties therapie raadzaam is en welke benaderingen er bestaan.
Familietherapie is gericht op het verbeteren van de relaties binnen het gezin. Het beschouwt het gezin als een systeem waarin de handelingen en emoties van één lid de hele groep beïnvloeden. Door therapie moeten conflicten worden opgelost, wederzijds begrip worden bevorderd en gezamenlijke oplossingen voor problemen worden gevonden.
Wanneer is Familietherapie Aan te Raden?
Familietherapie is niet alleen bedoeld voor gezinnen met extreme problemen. Het kan zeer nuttig zijn wanneer de dynamiek van conflicten het welzijn, het samenzijn en de harmonie verstoort. Vaak voorkomende situaties waarin deze psychologische interventie wordt aanbevolen, zijn:
- Gedragsproblemen bij kinderen en jongeren
- Communicatieproblemen en aanhoudende conflicten
- Moeilijkheden of verschillende opvattingen over de opvoeding van kinderen
- Traumatische familiegebeurtenissen zoals misbruik, geweld, ongelukken of ziektes
- Generatieconflicten, verschillende waarden of verwachtingen die spanningen veroorzaken
- Aanzienlijke veranderingen in de familiestructuur zoals scheiding, overlijden, geboorte of migratie
Verder is familietherapie een constructief alternatief wanneer een of meerdere gezinsleden last hebben van psychologische problemen zoals depressie, angst, eetstoornissen, verslavingen of andere psychische uitdagingen. Door het betrekken van het hele gezin worden wederzijds begrip, samenwerking en empathie bevorderd, wat leidt tot een betere omgang met de uitdagingen en een sterkere familieband.
Andere Benaderingen in de Familietherapie
Alle benaderingen in de familietherapie benadrukken het belang van de relaties tussen de gezinsleden en hun invloed op het individuele en collectieve welzijn. Enkele van de meest voorkomende zijn:
1. Structurele Familietherapie
Deze door de Argentijnse psychiater Salvador Minuchin ontwikkelde methode concentreert zich op de familiestructuur. Het onderzoek de machtsverdeling, rollen, grenzen en allianties. De therapeut grijpt direct in om disfunctionele dynamieken te reorganiseren en de familiestructuur te versterken.
2. Psychodynamische Familietherapie
Geïnspireerd door de psychodynamische individuele therapie, onderzoekt deze benadering de onderliggende onbewuste processen die vaak verband houden met eerdere ervaringen. Het doel is om het bewustzijn van deze onbewuste processen te vergroten en zo veranderingen tot stand te brengen.
3. Cognitieve Gedragstherapie voor Gezinnen
Deze benadering richt zich op het herkennen en veranderen van denk- en gedragswijzen die problemen binnen het gezin veroorzaken. Specifieke technieken zoals positieve bekrachtiging worden ingezet om disfunctionele denkpatronen aan te passen.
4. Emotionally Focused Family Therapy (EFT)
Deze therapievorm specialiseert zich in de emoties die ten grondslag liggen aan de problemen binnen het gezin. Er wordt gewerkt met gevoelens, empathie en hechtingsstijlen om de emotionele banden binnen het gezin te herstellen en de verloren vrede terug te vinden.
5. Strategische Familietherapie
Volgens Jay Haley, een van de toonaangevende vertegenwoordigers van de strategische therapie, zijn symptomen een disfunctionele manier om iets te communiceren. Deze methode richt zich op het helpen van gezinnen om symptomen te herkennen en positieve gedragsveranderingen te bevorderen.
Elk van deze benaderingen biedt specifieke technieken en interventies om de dynamiek en het welzijn van het gezin te verbeteren. Door de juiste benadering te kiezen, kunnen therapeuten inspelen op de individuele behoeften en uitdagingen van een gezin en duurzame positieve veranderingen teweegbrengen.
Systemische Familietherapie
De systemische benadering is een van de meest gebruikte methoden in de familietherapie. Tijdens de sessies creëert de therapeut een veilige en open omgeving die open communicatie en wederzijds begrip bevordert.
De systemische benadering werd ontwikkeld door belangrijke figuren zoals de bioloog Ludwig von Bertalanffy, de cyberneticus Gregory Bateson en de psycholoog en communicatietheoreticus Paul Watzlawick. Ook de therapeute Virginia Satir is bekend om haar humanistische benadering in de familietherapie, die de praktijk duurzaam heeft beïnvloed.
De hedendaagse familietherapeuten richten zich op de volgende uitgangspunten:
- Het gezin is een verbonden systeem waarin de handelingen van elk lid alle anderen beïnvloeden.
- Individuele problemen kunnen een uitdrukking zijn van een disfunctionele gezinssituatie.
- De culturele en sociale context van het gezin is essentieel voor de behandeling van problemen en het zoeken naar oplossingen.
- Het emotionele en psychologische welzijn van elk gezinslid wordt beïnvloed door de dynamiek van het gehele gezinssysteem.
Tot de specifieke technieken van de systemische benadering behoren circulaire vragen die conflicten, percepties en emoties blootleggen om de interacties beter te begrijpen. Bijvoorbeeld: “Wat denk je dat je kind voelt als jij en zijn broer ruziën?” in plaats van “Waarom ben je boos op je broer?” Andere veelgebruikte methoden zijn het genogram, de familiesculptuur en de wondervraag.
Deze instrumenten helpen bij het verkennen van de familiedynamiek, het herkennen van interactiepatronen en het bevorderen van positieve veranderingen.
Familietherapie: een Instrument voor Verandering
Familietherapie is een dynamisch en transformerend proces dat vastgelopen, disfunctionele patronen ter discussie stelt en de acceptatie van nieuwe denk-, gedrags- en relatiepatronen bevordert. Onder de deskundige begeleiding van een therapeut ontwikkelen gezinnen het vermogen om effectiever te communiceren, conflicten geweldloos op te lossen, verschillen te accepteren en moeilijke tijden veerkrachtiger te doorstaan. Als je denkt dat jouw gezin ondersteuning nodig heeft, aarzel dan niet om het een kans te geven.
