Melancholie is een toestand die wordt gekenmerkt door neerslachtigheid, aanhoudende hopeloosheid, een nostalgisch verlangen naar het verleden en verdriet. In de moderne psychologie wordt melancholie vaak gezien als een vorm van depressie. Het DSM-5, een diagnostisch handboek voor psychische stoornissen, classificeert het als een specifier voor depressieve stoornissen.
We belichten hierna de mogelijke oorzaken van deze toestand en geven je enkele tips om hem te overwinnen.
Melancholie: Wat is het?
Als we melancholie beschouwen als een specifier voor depressieve stoornissen, kunnen de kenmerken als volgt worden beschreven:
- De melancholische toestand is vooral ’s ochtends erg intens.
- Er ontstaan buitensporige of ongepaste schuldgevoelens.
- Psychomotorische onrust of vertraging
- Vroeg wakker worden
- Anorexia of aanzienlijk gewichtsverlies
- Diepe ontmoediging, wanhoop of slecht humeur
- Verlies van plezier in alle of de meeste activiteiten
- Gebrek aan responsiviteit op aangename prikkels
Melancholie: Wat te doen?
Omdat we spreken over een specifier van een depressieve stoornis, is professionele hulp belangrijk. Een ervaren psycholoog kan een specifiek interventieplan opstellen en de nodige steun bieden.
Bovendien, en altijd in overeenstemming met de behandelende professional, kunnen de volgende maatregelen helpen:
- Familie- en sociale ondersteuningsnetwerken bieden je middelen om verder te komen. De aanwezigheid van mensen die van je houden, helpt je veerkrachtiger te zijn.
- Een duidelijk doel in je dagelijks leven geeft je de nodige motivatie om te ontsnappen aan de desinteresse en lethargie van melancholische toestanden. Bovendien kun je je zo op iets anders dan je verdriet concentreren.
- Ook al heb je geen energie, probeer een activiteit te ondernemen die je geluk brengt, in contact met anderen en jezelf. Op deze manier bevorder je het optreden van positieve emoties die de melancholie kunnen vervangen.
- Het is beter om je emoties te accepteren en te observeren in plaats van ze te beoordelen of te bekritiseren. Als je ze accepteert, geef je ze de vrijheid om hun cyclus te doorlopen. Hoe meer je je verzet tegen negatieve gevoelens, hoe langer ze zullen blijven bestaan.
- Doe oefeningen die je lichamelijke en geestelijke gezondheid versterken, eet gezond en zorg voor voldoende slaap. Als je lichaam niet gezond is, zul je niet de kracht hebben om de uitdagingen aan te gaan. Een goede gezondheid voorkomt niet alleen ziektes, maar draagt ook bij aan je algemene welzijn.
Melancholie: een korte terugblik
De term komt van het Griekse woord “melaina chole,” wat “zwarte gal” betekent. Oorspronkelijk was melancholie onderdeel van de antieke geneeskunde van Hippocrates, die geloofde dat een onbalans van deze lichaamsvochten (bloed, slijm, gele gal en zwarte gal) ziekten veroorzaakte.
In de tweede eeuw voor Christus ontwikkelde Galenus de leer van de vier lichaamssappen (humores) verder. Galenus dacht dat het menselijke temperament en de persoonlijkheid werden beïnvloed door de mix en het evenwicht van deze vier humores.
In de loop der eeuwen veranderden de betekenis en interpretatie van melancholie. In de middeleeuwen werd het vaak voorzien van een religieuze of artistieke dimensie en soms zelfs als doodzonde beschouwd. In de renaissance daarentegen werd het gezien als een teken van genialiteit.
De American Psychological Association (APA) beschrijft melancholie als een complexe emotionele toestand. De positie hiervan in de psychologie en psychiatrie is fel omstreden, aangezien sommige een vorm van depressie herkennen terwijl anderen onderscheid maken en spreken van een melancholische depressie.
Mogelijke oorzaken
Achter deze toestand schuilt een complex samenspel van factoren.
Een studie gepubliceerd in een vakblad stelde vast dat bij melancholie de connectiviteit tussen belangrijke netwerken die samenhangen met aandacht en interoceptie minder effectief zijn. Vermoedelijk leidt deze anomalie tot een verarming van de variëteit en affectieve kwaliteit van gedachten.
Veelvoorkomende psychologische factoren zijn onder andere een laag zelfbeeld, overmatige zelfkritiek, pessimisme, vertekende zelfwaarneming en slecht aangepaste copingstijlen.
Maar niet alleen biologische en psychologische aspecten spelen een grote rol. Ook omgevingsfactoren zijn cruciaal: traumatische ervaringen, gebrek aan sociale steun, het verlies van een dierbare, tussenmenselijke conflicten of financiële problemen zijn enkele voorbeelden.
Conclusie
Melancholie is een complexe staat die diep geworteld is in de facetten van het menselijk leven. Het wordt gekenmerkt door aanhoudend verdriet, verlies van plezier en psychomotorische veranderingen en gaat vaak gepaard met depressieve stoornissen. De oorzaken van melancholie zijn divers en omvatten biologische, psychologische en omgevingsfactoren die in een complex samenspel het welzijn beïnvloeden.
Het is belangrijk om melancholie serieus te nemen en professionele hulp te zoeken, aangezien het een significante indicator kan zijn voor ernstigere depressieve stoornissen.
