Verkenning van het Onbewuste: De psychoanalytische Therapie

De psychoanalytische therapie gaat verder dan de voor de hand liggende symptomen door de diepten van het onbewuste te verkennen. Haar bijdragen hebben het begrip van de menselijke geest aanzienlijk gevormd. Vandaag de dag omvat deze benadering verschillende stromingen, die elk hun eigen wegen bewandelen. Met dit artikel bieden we je een overzicht van de basisprincipes van de psychoanalyse, lees verder!

Hoe werkt psychoanalytische therapie?

Er zijn verschillende methoden om toegang te krijgen tot het onbewuste en verdrongen inhoud bewust te maken. In hun psychoanalytische sessies gebruiken therapeuten verschillende strategieën om de innerlijke dynamiek van de psyche van hun cliënten te onderzoeken. Hier zijn een paar daarvan:

Vrije associatie

Bij deze methode wordt de cliënt aangemoedigd om vrijuit te praten over wat er in hem of haar opkomt, zonder censuur. Dit geeft de therapeut inzicht in denkpatronen.

Overdrachtsanalyse

Deze methode helpt te ontdekken hoe belangrijke relaties uit het verleden verbonden zijn met de huidige problemen van de cliënt. Het bevordert ook het zelfbegrip.

Interpretatie van dromen en verspreking

Deze techniek is essentieel om het onbewuste bewust te maken. Het helpt om verdrongen wensen te identificeren en de betekenis van dromen en verspreking te begrijpen.

Weerstandsanalyse

De analyse van weerstand helpt de therapeut om uit te vinden waarom de cliënt zich verzet tegen psychoanalytische therapie. Vaker dan niet, komt dit door het vermijden van ongemakkelijke emoties zoals angst, schaamte of schuld. Hierdoor kunnen conflicten worden blootgelegd.

Wat is psychoanalytische therapie?

De psychoanalytische therapie is een vorm van psychotherapie die zich richt op het onderzoeken van onbewuste processen om psychische klachten en conflicten te begrijpen en te behandelen. Ze is gebaseerd op de ideeën van Sigmund Freud en andere denkers.

Het doel is om cliënten diepgaand te analyseren en hen te helpen zichzelf te begrijpen. Psychoanalytici richten zich op verdrongen inhoud en de relatie hiervan met de patiënt. Ze onderzoeken en interpreteren ook dromen en afweermechanismen. Met behulp van klinische methoden en interventies behandelen ze niet alleen de oorzaken van de symptomen, maar streven ze naar fundamentele veranderingen in de psychische werking van de patiënt.

De psychoanalytische therapie en haar basisprincipes

In een artikel over de praktijk van psychodynamische psychotherapie bespreekt Dr. Paulina Kernberg de empirisch onderbouwde uitgangspunten van deze benadering. Hier zijn de belangrijkste punten:

1. Het onbewuste bepaalt het gedrag

Veel gedragingen worden bepaald door onbewuste wensen, herinneringen, gedachten en motivaties. Dit betekent dat waarneembaar gedrag buiten het bewustzijn ontstaat.

2. Belangrijke relaties vormen je zelfbeeld

Relaties in de kindertijd beïnvloeden hoe mensen zichzelf zien en hoe ze met anderen omgaan. Deze relaties vormen innerlijke representaties die gedrag en verwachtingen in interpersoonlijke relaties bepalen.

3. Innerlijke conflicten horen bij de ontwikkeling

Volgens de psychoanalytische therapie hebben alle cliënten wensen die in strijd zijn met sociale en morele normen. Dit conflict is een essentieel onderdeel van menselijke ontwikkeling en leidt vaak tot innerlijke spanningen en ongemak. Eslee Samberg spreekt van “intrapsychische conflicten” die ontstaan wanneer doelen en wensen angst en persoonlijke verwijten oproepen.

4. Afweermechanismen verzachten angst

Afweermechanismen beschermen de geest tegen angst, verdriet en pijn van traumatische of onaanvaardbare ervaringen. Hoewel ze nuttig kunnen zijn, kunnen ze op de lange termijn een probleem worden omdat ze adaptieve coping en de oplossing van het onderliggende probleem verhinderen.

5. Weerstand tegen verandering is deel van het therapeutisch proces

In de psychoanalytische context is weerstand het proces waarmee het onbewuste voorkomt dat verdrongen inhoud bewust wordt. Door weerstand probeert de persoon confrontaties met angstaanjagende aspecten van hun leven te vermijden, wat de veranderingsprocessen kan belemmeren.

6. Overdracht weerspiegelt geïnternaliseerde relaties

Overdracht is de projectie van gevoelens, gedragingen of houdingen van de cliënt op de therapeut. Tijdens de therapeutische sessies kunnen deze processen onopgeloste conflicten blootleggen en laten zien hoe de cliënt geïnternaliseerde relaties begrijpt.

7. De therapeut heeft een niet-oordelende houding

Een ander belangrijk uitgangspunt is dat de therapeut een veilige ruimte biedt waarin de cliënt zich kan uiten zonder zich beoordeeld of bekritiseerd te voelen. Volgens Paulina Kernberg moet de therapeut een respectvolle, empathische en onvoorwaardelijk ondersteunende houding ten opzichte van de cliënt aannemen.

8. De therapeut moet overdracht en tegenoverdracht herkennen en begrijpen

Overdracht verwijst naar de attitudes en gevoelens van de therapeut tegenover de cliënt. In de therapie moet de therapeut zich hiervan bewust zijn, omdat het de therapeutische relatie en het analyseproces kan beïnvloeden.

Verschillen met andere vormen van psychotherapie

Zoals Jonathan Shedler benadrukt, onderscheidt de psychoanalytische therapie zich door de volgende kenmerken van andere therapieën:

  • Ze stelt de analyse en interpretatie van tegenstrijdige en moeilijk te identificeren emoties mogelijk.
  • De cliënten worden aangemoedigd om vrijuit over hun gedachten en gevoelens te praten.
  • De psychoanalytische therapie onderzoekt afweermechanismen die veel mensen gebruiken om moeilijke ervaringen te vergeten.
  • Vroegere ervaringen en relaties worden diepgaand geanalyseerd om een verband met het heden te leggen, waarbij gehechtheidspatronen een speciale rol spelen.
  • De therapie probeert verdrongen materialen naar het bewustzijn te brengen en helpt cliënten zich daarvan bewust te worden.
  • Deze therapievorm legt de nadruk op de innerlijke wereld, die vaak leidt tot innerlijke conflicten en problemen.
  • Er wordt veel aandacht besteed aan de therapeutische relatie, die een ruimte biedt waar overdracht en tegenoverdracht plaatsvinden, wat een aanzienlijke invloed heeft op het proces.

Waarom psychoanalytische therapie?

Het bezoeken van een psychoanalyticus kan helpen bij het begrijpen van de oorzaken van terugkerende patronen in intermenselijke relaties, het aanpakken van innerlijke conflicten en het omgaan met somatische klachten en verliezen zonder medische oorzaak. Verder is psychoanalyse effectief bij verschillende psychische stoornissen en gedragsproblemen:

  • Depressies: Een veel voorkomende psychische stoornis die door middel van psychoanalyse kan worden behandeld. Onderzoek wijst uit dat psychodynamische kortdurende therapieën nuttig kunnen zijn voor volwassenen met depressies, hoewel meer onderzoek nodig is.
  • Angsten: Pathologische angsten kunnen veel leed veroorzaken. Onderzoekers suggereren dat psychoanalytische therapie net zo effectief kan zijn als andere psychologische behandelingen.
  • Persoonlijkheidsstoornissen: Langdurige verbetering is waargenomen bij patiënten met persoonlijkheidsstoornissen, wat wijst op de effectiviteit van psychoanalytische interventie.
  • Somatische aandoeningen: Kortdurende psychoanalytische therapie kan nuttig zijn voor functionele somatische aandoeningen, die zich uiten in aanhoudende, niet-specifieke lichamelijke symptomen.
  • Suïcidaal gedrag: Er zijn aanwijzingen dat psychoanalytische therapieën kunnen helpen bij het verminderen van suïcidaal gedrag en zelfbeschadiging, hoewel meer onderzoek nodig is om hun effectiviteit grondig te beoordelen.

Een waardevol hulpmiddel in de moderne psychologie

Psychoanalytische therapie is een psychotherapeutische benadering die het onbewuste onderzoekt om huidige moeilijkheden te begrijpen en te behandelen. Door technieken zoals vrije associatie en overdracht is het mogelijk om de weg vrij te maken voor de inhoud die buiten het bewustzijn blijft.

Deze benadering, die sinds Freud bestaat, heeft zich bewezen als een waardevol hulpmiddel in de therapeutische praktijk. Van interventies bij innerlijke conflicten tot de behandeling van persoonlijkheidsstoornissen en andere problemen, heeft de psychoanalytische therapie een belangrijke plaats ingenomen in de moderne psychologie.