Voyeurisme is een stoornis waarbij iemand herhaaldelijk en intens geïnteresseerd is om nietsvermoedende mensen naakt, tijdens het omkleden of bij seksuele activiteiten te bekijken. Voyeurliefhebbers ervaren hierbij een duidelijke seksuele opwinding. Deze neiging kan leiden tot aanzienlijke problemen in sociale, beroepsmatige of andere functionele gebieden.
Het is belangrijk om te onderscheiden tussen een pathologische en een niet-pathologische staat: Zolang de voyeur anderen of zichzelf geen kwaad doet, is er geen sprake van een pathologische stoornis. De exacte prevalentie van voyeuristische stoornis volgens de DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) is onbekend. Studies met niet-klinische steekproeven tonen een levensprevalentie van tot 12% bij mannen en 4% bij vrouwen.
Parafilieën en parafiele Stoornissen
De DSM-5 classificeert voyeurisme als een parafiele stoornis. Dit betekent dat het een psychische stoornis is, terwijl de term “parafilie” verwijst naar afwijkende seksuele interesses die betrekking hebben op ongewone objecten, situaties of activiteiten die seksuele opwinding veroorzaken. Een parafilie is dus, in tegenstelling tot een parafiele stoornis, geen psychische ziekte.
Voyeurisme als parafiele Stoornis
Als het stiekem bekijken van naakte of seksueel actieve personen aanzienlijke problemen in het dagelijks leven veroorzaakt, is er sprake van een pathologische toestand. De DSM-5 omschrijft de volgende criteria voor een parafiele stoornis:
1. Opwinding door Observatie
Er moet gedurende minstens 6 maanden sprake zijn van intense en herhaalde seksuele opwinding door het stiekem bekijken van een nietsvermoedende persoon die zich uitkleedt of seksuele activiteiten uitvoert. Deze opwinding uit zich.
2. Observatie zonder Instemming
Een ander criterium is dat het bekijken zonder instemming van de betrokken persoon gebeurt. De voyeur leeft zijn voorkeuren en wensen uit zonder dat de ander het weet, omdat juist dit zijn fantasieën stimuleert. Dit kan echter leiden tot aanzienlijk emotioneel leed of verstoring van sociale, beroepsmatige of andere functies als er sprake is van een parafiele stoornis.
3. Leeftijd
Een parafiele stoornis door voyeurisme wordt pas gediagnosticeerd vanaf een minimumleeftijd van 18 jaar.
Voyeurisme volgens ICD-10
Voyeurisme wordt ook in de ICD-10 (International Classification of Diseases) als officiële diagnose vermeld. Voor de diagnose moeten eerst de algemene criteria voor stoornissen van seksuele voorkeur (parafiele stoornissen) worden vervuld:
- De persoon ervaart , die ongewone objecten en activiteiten bevatten.
- De persoon handelt naar deze verlangens of voelt zich door deze neiging zeer ongemakkelijk.
- Deze neiging is al minstens 6 maanden aanwezig (dit komt overeen met het tijdcriterium van de DSM-5).
Een ander ICD-10-criterium voor voyeurisme is dat er geen verlangen naar geslachtsgemeenschap met de waargenomen personen bestaat, wat in de DSM-5 niet wordt vermeld.
Afgrenzing in de Alledaagse Taal
In de alledaagse taal verwijst voyeurisme vaak niet naar een ziekte, maar eerder naar het plezier of de opwinding die ontstaat, wanneer iemand anderen (meestal zonder hun weten) bij het uitkleden of bij seks observeert. Voyeurisme kan echter een parafiele stoornis worden als het het leven van de betrokkene verstoort en leed veroorzaakt.